آموزش و تجربه : مدرسه دیجیتال پویان

ته صدا-صدای خوش ولی کم مایه

زانو زدن-برای تعظیم زانو بر زمین زدن

جا گرفتن-مستقر شدن-پنهان شدن

زد و خورد-کتک کاری-دعوا و مرافعه

زدن به کوچه ی علی چپ-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

بابا ننه دار-خانواده دار-اصیل-صاحب نام و نشان

زدن به سیم آخر-آخرین چاره را به کار بردن حتا اگر به ضرر باشد-خود را به لاقیدی زدن و به عاقبت کار نیاندیشیدن

 

زبان ریختن-سر و زبان داشتن-با چرب زبانی و شیرین سخنی کار خود را کردن

خاله گردن دراز-شتر-آدم فضول که در هر کاری سرک می کشد

بوق سگ-بسیار دیر وقت

خرپا-چوب بندی زیر سقف یا پل

چلک بازی-بازی الک دولک

چاقچوری-زنی که چاقچور می پوشد-زن باحجاب

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

بد خواب شدن-بی خواب شدن-خواب آسوده نکردن

پینه-وصله-پوست سخت شده

خوش ترکیب-نگا. خوش تراش

 
اشکال‌تراشی-ایرادگیری-گره در کار اندازی

زردنبو-زردمبو

دخیل بودن-خواهش و التماس کردن از کسی برای انجام ندادن کاری

تار و تنبور-همه گونه آلات نوازندگی

ذباله دانی-هر مکان کثیف-بی نظم و بی ارزش

 

دلنگ و دلنگ-صدای زنگ و ناقوس

زنگ دندان ماندن-زمان درازی گرسنه ماندن

بمیرم-قربان بروم

روی کسی نشدن-خجالت کشیدن

دروازه-دروازه مانندی در دو سوی میدان فوتبال-گُل

چینه کش-بنایی که دیوار گلی می سازد

حاضر و آماده-آماده

ای داد بیداد(کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند)

آخرین تیر ترکش-آخرین تدبیر

پیزر-پوشال های نازکی که برای نشکستن ظروف شیشه ای میان آن ها می گذارند

دست چپی-از جناح چپ-مخالف حکومت

پِق-صدای خنده ی ناگهانی

 

در بحر چیزی بودن-تمامن به چیزی اندیشیدن

اشتر گربه(چیزهای نامتناسب با هم)

 

چاییدن-سرما خوردن-زکام کردن

الحق(به‌راستی، حقیقتن)
حاتم بخشی-گشاده دستی-سخاوتمندی

 

دم کار گرفتن-به کار واداشتن

افسارگسیخته-سرکش

از حال رفتن-بی‌حال شدن-غش کردن

این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است

به کیشی آمدن و به خیشی رفتن-بی اعتبار و بی ثبات بودن
راحتی-دمپایی
اُرُسی-کفش
از بام خواندن و از در راندن(خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن)
ز ِق ز ِق-گریه ی بریده بریده ی بچه

از دهان گنده‌تر حرف زدن(گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست)
چاشنی-آن چه که برای به تر کردن مزه ی غذا در آن می ریزند-آن چه که برای منفجر شدن در چیزی کار می گذارند

پارتی بازی-حزب بازی-انجام کار از طریق سفارش و توصیه

برادر زن-برادرِ زن هر مرد
دور از شما ب-لانسبت
چنگک شدن-چنگ شدن
تو زرد از آب درآمدن-بی ارزشی یا فساد چیزی آشکار شدن

رک و راست-صاف و پوست کنده-صریح

حمالی-کار مفت و مجانی-کار پر زحمت

آدم استخوان‌دار-کسی که اراده و پشتکار دارد

تَک-بی نظیر-مفرد-تنها

پس کشیدن-به عقب کشیدن

ترقه فرنگی-بچه ی شرور
به آخر خط رسیدن-به پایان کار

بیخ خِر-بیخ گلو

پر پری نشان دادن-کسی را فریب دادن و از راه به در بردن

 

پِندِر-لوازم فرسوده و ناچیز و کم بها

استخوان‌فروش(ستایشگر آبا و اجداد)

زهره آب شدن-سخت وحشت کردن-از وحشت به حال مرگ افتادن

تو سری خورده-آدم خوار و حقیر

پُلُغ زده-ورقلمبیده-برجسته

حقه باز-شعبده باز-تر دست-مکار

تسبیح انداختن-یک یک دانه های تسبیح را از زیر انگشتان گذرانیدن
رو کشیدن-به کسی برای نزدیکی کردن تکلیف کردن

دهن بین-آن که به گفته ی این و آن عمل می کند
آب بردار(دوپهلو، کنایه‌آمیز)
زُل-خیره
رای کسی را زدن-کسی را از تصمیمی منصرف کردن

 

خارش گرفتن-به خارش افتادن بدن

از رو بردن-خجالت دادن-مقاومت حریف را در هم شکستن

چار دیواری-خانه

بد نما-بد منظر-بد نمود-زشت

خر پاپو-وسیله ای دارای چرخ برای آموزش راه رفتن به کودکان نوپا

پا توی کفش کسی کردن-با کسی در افتادن-به آزار کسی برخاستن

چاق کردن دعوا-دامن زدن به دعوا

 

 

زپرتو-ضعیف-بی دوام
بال در آوردن-به سرعت رفتن-بسیار خوشحال شدن

بلا تکلیف-کاری که معلوم نیست چه باید بشود-کسی که نمی داند چه باید بکند
آتشی شدن-از کوره در رفتن

اشهد را گفتن-برای مرگ آماده شدن

بالا تنه-از کمر به بالای بدن

چاپ زدن-چاپ کردن-دروغ گفتن

آشنا روشنا-دوست آشنا

بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن

از پشت خنجر زدن(به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن)

حرف از دهن کسی قاپیدن-سخن کسی را به نام خود قلمداد کردن

از حد (توانایی) خود تجاوز کردن

پزا-زود پخت شونده

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

آن روی کسی بالا آمدن(خشمگین شدن)

برفک-دانه های سفیدی که در دهان نوزادان پدید می آید-بخار یخ بسته-نقطه های سفید روی تصویر

پاشنه بخواب-کفش راحتی

 

رو راست-پوست کنده-آشکارا-صریح-بدون ابهام

تو دل شیر رفتن-جرات فراوان داشتن

در و تخته-دو دوست خوب-زن و شوهر جور

زبان به چیزی باز کردن-چیزی را بر زبان آوردن

پشتی کردن-حمایت کردن-یاری کردن

آبِ جو(ب)(مال دنیا، هرچیز فراوان و بی‌ارزش)
باغ وحش-جایی برای نگهداری انواع حیوانات غیر اهلی
تکه ی کسی بودن-مناسب کسی بودن
خودرنگ-دارای رنگ طبیعی

خیک باد-باد کرده-شکم آورده-آبستن

ذُق ذُق زدن-سوزش داشتن زخم
 

تپه ماهور-زمین ناهموار

چیزی شدن-اهمیت و اعتباری پیدا کردن-به جایی رسیدن

بست-محلی در جاهای مقدس یا دیگر که شخص در آنجا از تعرض در امان می ماند-تکه ی کوچکی از تریاک
خاص و خرجی-ممتاز و معمولی

تبرک کردن-با برکت ساختن-خجسته کردن

آرد خود را بیختن و الک را آویختن(کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست)

چپو کردن-چاپیدن-غارت کردن

چشم به هم زدن-زمان بسیار کوتاه-یک آن

 

اشرفِ خر(حریصی که زیان کند، نه خود خورد و نه به دیگران خوراند)

خبره-ماهر-استاد
تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن
آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن
باجی-خواهر-زن ناشناس

تت و پت کردن-شکسته سخن گفتن-لکنت پیدا کردن

بسلامت-همراه با تندرستی-تندرست-در پاسخ به خداحافظی گفته می شود

اطفال باغ-گل‌های تازه

بازارچه-گذرگاه سرپوشیده با چند مغازه و دکان

تاب بازی-بازی کردن با تاب

خشت انداختن-لاف زدن-گزافه گفتن
بستن دست کسی از پشت-در انجام کاری از کسی پیش بودن

خاله وارسی-فضولی-تحقیق بی مورد

بساط در آوردن-الم شنگه راه انداختن-رسوایی به بار آوردن

آدم(نوکر، امردی که بچه‌بازان نزد خود نگاه می‌دارند و مخارجش را می‌پردازند)

پشت کاری را گرفتن-دنبال کردن کاری به قصد به پایان بردن آن

چارچوب-قاب-چهار چوب که چیزی را در بر گیرند

خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده

بند-ریسمان-طناب-رشته

 

 

 

 
بی تفاوت-بی اعتنا

 

 

چین و چوروک-چین و شکن

دست دست کردن-تردید داشتن-وقت کشتن-وقت را هدر دادن

جز و وز-اظهار عجز و ناراحتی-شرح غم و اندوه-صدای سوختن چیزی
آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است

پا به سال گذاشتن-بزرگ شدن

رشوه خواری-دریافت دستمزد برای انجام کاری ناروا و غیرقانونی

از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

خوش و بش-خوش آمد گویی و احوال پرسی-چاق سلامتی کردن

آینه‌ی کسی بودن-یکسره از کسی تقلید کردن
از تعجب شاخ در آوردن-بسیار شگفت زده شدن

خاله خرسه-دوست نادان

حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن
تو جلد کسی رفتن-کسی را برای انجام کاری وسوسه کردن

از تو به‌خیر و از ما به‌سلامت(ما را از این پس با یکدیگر کاری نیست)

تَشَر-پرخاش-عتاب-سرزنش آمیخته با فریاد

رگ زدن-بریدن شریان برای کشتن کسی
این دنده آن دنده شدن(این پهلو آن پهلو شدن)

در قال را گذاشتن-به سکوت برگزار کردن-مسکوت گذاشتن

 
 

دور از جناب ب-لانسبت

آب باریکه(درآمد اندک اما مرتب)
چو انداختن-شایعه پراکندن

دالی دالی کردن-خود را مرتب پنهان کردن و سپس نشان دادن

اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)

پُر پشت-انبوه-بسیار روییده
دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن

خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)

اوضاع کسی را بی‌ریخت کردن(زندگی کسی را آشفته کردن، کاسه کوزه‌ی کسی را به‌هم ریختن)
چینی بند زنی-عمل چینی بند زدن

بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

خاج پرست-مسیحی-عیسوی-ارمنی-آشوری

آجیل دادن(رشوه دادن، حق و حساب دادن)

تازه کردن گلو-چیزی نوشیدن و سرحال آمدن

حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد

دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد
اِحلیل خوردن(فریب خوردن)

تنگ شدن خلق-عصبی شدن-بی حوصله شدن-خشمگین شدن

 

خوش خوشان-اندک اندک-به تدریج-کم کم
دخل-موجودی صندوق-صندوق مغازه-برداشت

 
پیسی-بد رفتاری-آزار

پنزر- پندر

آش آلو کردن-خجالت‌زده کردن-کنفت کردن-سکه‌ی یک پول کردن

جهیز-اسباب خانه و زندگی که عروس به خانه ی شوهر می برد

خایه دار-با جرات-شجاع

بال به بال کسی دادن-جانب کسی را گرفتن

بساز و بفروش-ساختن خانه ی بدون استحکام به قصد فروش

بار شیشه-بار شکستنی-کودک در شکم مادر

ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت

 

بد مزاج-عبوس-ترشرو-تندخو

از راه نامشروع ) به پول و ثروت رسیدن

خام طمع-پر طمع و حریص-پر توقع

خوش نقش-خوش اقبال-پارچه یا قالی که نقش های زیبا دارد

جفتک انداختن-لگد زدن-از انجام کاری خودداری کردن

دست و بال کسی تنگ بودن-تنگدست بودن-فقیر بودن

اُمُل-عقب‌افتاده-قدیمی

خیط کردن-نگا. خیت کردن

دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد

 

به درک واصل شدن-به درک رفتن-برای با نفرت خبر مرگ کسی را دادن بکار می رود

آب از لب و لوچه‌ی کسی سرازیر شدن(تمایل شدید داشتن، به طمع افتادن)

دوما-در ثانی-دیگر آن که-دوم آن که

 

خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن

برخوردن به کسی ،-به نطر کسی ناپسند آمدن-به کسی گران آمدن-احساس اهانت کردن-با کسی دیدار کردن
دود چراغ-کشیدن شیره

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

حرف انداختن-در سخن کسی دویدن

دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن

 

خوش و بش-خوش آمد گویی و احوال پرسی-چاق سلامتی کردن

 

حال آوردن-به هوش آوردن-از ناراحتی بیرون آوردن-کتک زدن

 

از قماش چیزی (کسی) بودن(از جنس چیزی بودن، از تیپ کسی بودن)

چهل منار-تخت جمشید

چاپ خوردن-به چاپ رسیدن

چسی در کردن-نگا. چسی آمدن

زیر نویس-پادداشت پایین صفحه-پا نویس-نوشته ی زیر فیلم

حظ کردن-لذت بردن

از جایی آب خوردن(ناشی از چیزی بودن)

خوش رو-زیبا-خندان

دوره کردن-درسی را دوباره و سه باره خواندن-حلقه زدن به دور چیزی یا کسی

خرج در رفته-خالص-ارزش پس از کسر مخارج لازم

از دماغ کسی در آمدن-شادی و نشاطی را با اندوه و رنج تاوان دادن

برخورد-بهم خوردن-تصادف

از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

آفتابه گرفتن-آفتابه برداشتن

خرده خرجی-خرج های اندک
رگ خواب کسی را به دست آوردن-نقطه ضعف کسی را پیدا کردن-کسی را تابع خود کردن

رقصیدن توی تاریکی-بی موقع یا بدون اطلاع کاری را انجام دادن

پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن

به مفت نیارزیدن-هیچ ارزشی نداشتن

حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی

آبگوشتی(بی‌ارزش، پیش پا افتاده)

چوب چوبی-دیوار یا در مشبک و چوبی
چار چنگولی-سفت و محکم-با دست ها و پا ها

 

ابرو پاچه‌بزی(دارای ابروی پهن و پرمو، ابرو قجری)

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

 
دک و دنده-بالا تنه

اگر و مگر کردن-شرط و بهانه آوردن

چُس افاده-افاده ی بی جا

درس خوان-شاگرد زرنگ و کوشا

بخرج دادن-نشان دادن-مصرف کردن-جلوه دادن

اشک کوه-یاقوت-لعل

تو بوق زدن-رازی را فاش کردن

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

دستک دمبک درآوردن-پاپوش دوختن-اشکال تراشی کردن

چینه چینه خوردن-ریزه خواری کردن

خاج کشیدن-صلیب کشیدن
آدم بی‌خود(بی‌شخصیت و بی‌معنی)

از پشه گوشت کبابی خواستن-خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن

 

خوش غیرتی-زیاده غیرت نشان دادن-به طنز یعنی بی غیرتی کردن

آدم بی‌سر و پا-متضاد آدم درست‌وحسابی

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن
بالای منبر رفتن پشت سر کسی-از کسی غیبت کردن-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن

صدایی برای نهیب زدن و راندن سگ

خنج انداختن-پنجول انداختن-خراشیدن پوست دیگری با ناخن

زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن

چاره-درمان

تازه به دوران رسیده-نو کیسه-کسی که تازه به ثروت یا به جایی رسیده است
آواز دادن-خواستن
دامنگیر کسی بودن-کسی را گرفتار کردن

به هر دری زدن-جستجوی فراوان کردن-به هر جا و هرکس متوسل شدن

جفتک زدن-نگا. جفتک انداختن
پیش خر کردن-پیش از موعد خریدن

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند
جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن
رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی
رنگ-حیله-نقشه-تدبیر

خانم بازی-معاشرت با زنان هرزه

خون گرفته-آن که قتلی کرده و نگرانی آن او را از حال عادی خارج کرده است

 
جل و پلاس کسی را بیرون ریختن-کسی را از جایی بیرون کردن

ازقحطی‌درآمده-گرسنه‌چشم-آدم ندید‌بدید

بی تفاوت-بی اعتنا

ته تغاری-آخرین فرزند خانواده

چوروکیده-پر چین و چوروک

ریسه شدن-پشت سر هم قرار گرفتن-به دنبال هم به جایی رفتن

پا گرد-محل چرخیدن پله ها

بیخود-بی مصرف-بدرد نخور

 

 

جزیی فروش-کسی که که کالا را در اندازه های کوچک می فروشد
دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی

درآمد-مقدمه ی سخن و نوشته یا قطعه ی از موسیقی
جوراب شلواری-جوراب همراه با شلواری از همان جنس و چسبیده به آن
دررفتگی-حالت در رفته-از بند بیرون آمدن استخوان

پشت سر کسی ایستادن-از کسی پشتیبانی کردن

تخت کردن-هموار کردن-پر کردن-کامل کردن

با کسی بحث و مجادله کردن

جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

 

توی باغ نبودن-کاملن از موضوع پرت و از آن بی خبر بودن

آهوی خاور-آفتاب
ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

اوراق شدن(از هم پاشیدن، از کار افتادن)

چُل-آلت مرد
خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی زدن-به عمد بی توجهی کردن-خود را بی اطلاع نشان دادن

جامغولک بازی-حقه بازی-فریب کاری

چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

بنا گذاشتن-قرار گذاشتن

دور از شما ب-لانسبت

جِرِ ِنگ جِرِ ِنگ-صدای برخورد چیزهای فلزی

 

چقال-مهمل بقال

با سلام و صلوات-با تجلیل و بزرگداشت-با رعایت کامل آداب و رسوم

بچه انداختن-بچه ی نارس بدنیا آوردن

دوسیه-پرونده

اُرد-درخواست-سفارش-دستور

آتشی شدن(از کوره در رفتن)

رد خور-رد شدنی-سزاوار ترک کردن

جفتک انداختن-لگد زدن-از انجام کاری خودداری کردن

دل-معده

به یک چوب راندن-همه را به یک چشم نگاه کردن

بار فروش-فروشنده ی میوه و خواربار در میدان

خال-نقطه ی سیاه-لکه
دست یکی داشتن-همدست شدن-متحد شدن

خرخور-چیزی که قابلیت خورده شدن را از دست داده است

زیر غلیانی-ناشتایی-غذای صیح-چارپایه ای که زیر غلیان می گذارند

بشکن زدن ی-برآوردن صدای انگشتان به هنگام شاد

حاضری-غذایی که پختن نمی خواهد و به سرعت آماده می شود

دانش جو-دانش پژوه-آن که در دانشگاه درس می خواند

حساب سوخته-بدهی قدیمی

دار کشیدن-دار زدن

بَزک-آرایش-چسان فسان
تیغه-هر چیزی که مانند تیغ باشد-دیوار نازک

پساب-آبی که پیش از این در آن چیزی خیسانده یا جوشانده باشند

زحمت کش-کارگر-پیشه ور
دست گرفتن برای کسی-خطای کسی را مرتب به رخ او کشیدن
خبرکش-سخن چین

پاتیل کسی در رفتن-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

ابریشم-زن نوازنده-مطرب

به درد خوردن-مفید بودن-به کاری آمدن
آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

آبِ آب-آبکی-بی‌مایه-بیرنگ

خبرکش-سخن چین

بَر و رو-قد و قامت-چهره

پا اندازی-واسطه ی اعمال نامشروع شدن-جاکشی

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

خدا به دور-پناه بر خدا

رد زدن-رد پای کسی را گرفتن-نشان به جایی بردن

آمد کردن-رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته

خُردمُرد شدن-ریزه ریزه شدن
الحق(به‌راستی، حقیقتن)

 

از هفت دولت آزاد بودن-شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن

دَدَر-بیرون-کوچه
اره دادن و تیشه گرفتن-جنگ و دعوا داشتن

خود را جستن-جست و جو در لباس خود برای یافتن و کشتن حشرات موذی مانند شپش

آتش به مال خود زدن-کالایی را بسیار ارزان فروختن

آسمان تا زمین-تفاوت بسیار

حمله کردن-یورش بردن

زبر-خشن-غیر لطیف

زده دار-دارای لکه یا خراش و آسیب

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند