آموزش و تجربه : مدرسه دیجیتال پویان

زیر در رو-گریزان-گریز پا-شانه خالی کن

جد کمر زده-در نفرین به سید می گویند-یعنی جدش او را به سزایش برساند

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

دهنه سرخود-بی بند و بار

چهار عمل اصلی-جمع و تفریق و ضرب و تقسیم

 

 

استخوان جلوی سگ انداختن(با بخششی ناچیز دهان کسی را بستن)

بچه پس انداختن-فرزند به دنیا آوردن

زمین را به آسمان دوختن-گزافه گویی کردن-دروغ های شاخ دار گفتن

از رو بردن-خجالت دادن-مقاومت حریف را در هم شکستن

چاک و چیل-لب و لوچه-پک و پوز

چنگ به دل نزدن-ارزش نداشتن-قابل اعتنا نبودن-جالب نبودن

دل و دماغ نماندن برای کسی-حال و حوصله ای در کسی نبودن

زحمت کشیدن-کار کردن

 

خبرکشی کردن-سخن چینی کردن

تا کردن-دو یا جند لا کردن-رفتار کردن

ابتدا به ساکن(ناگهانی، بی‌مقدمه)

در هم رفتن-در فکر فرو رفتن-خشمگین شدن
بنده منزل-خانه ی من

زنجیر زدن-زنجیر به پشت خود زدن

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

حسرت به دل ماندن-به آرزوی خود نرسیدن
آجیل دادن(رشوه دادن، حق و حساب دادن)

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن

بند کشی-پر کردن درزهای آجرها و سنگ ها با سیمان و ساروج

 

تو دهنی-ضربه ای که به دهان کسی بزنند-سخنی درشت در پاسخ کسی

انگشت بلند کردن(اجازه‌ی سخن خواستن)

چاک زدن-نگا. چاک دادن

جسته گریخته-گاه گاه-اتفاقی

رنگ نداشتن حنای کسی-اعتباری نداشتن حرف یا عمل کسی

اوضاع کسی را بی‌ریخت کردن-زندگی کسی را آشفته کردن-کاسه کوزه‌ی کسی را به‌هم ریختن

اخلاق سگی(تندخویی بیش از اندازه، ناسازگاری با همه)
دل دادن-دقت کردن-توجه کردن-عاشق شدن
آوار شدن سر کسی(بی‌خبر نزد کسی در آمدن)

حالی شدن-فهمیدن-درک کردن

حلال و حرام کردن-پای بند نبودن به دستورات شرعی
دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن
به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

حرام کردن-تلف کردن-از میان بردن نتیجه و فایده
دریافت-گرفتن-ادراک

الحق-به‌راستی-حقیقتن

رنگی-دارای رنگ-آلوده بودن به رنگ
خاله خاک انداز-همنشین سر و زبان دار

بیرونی-مقابل درونی-جایی از خانه که مردان و خدمتگزاران مرد می نشینند

روغن از ریگ کشیدن-کاری محال انجام دادن

تجدید شدن-قبول نشدن در پایان سال تحصیلی و تکرار برخی از درس ها در شهریور ماه

پیش کردن در-بستن در

ابرو فراخی(خوشدلی، گشاده‌رویی)

پنج تن-محمد-علی-فاطمه-حسن و حسین

 

چشم واسوخته-چشم برتافته

جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال

درز را آب دادن-از راه به در شدن

 

چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست

چلو کباب-غذایی مرکب از چلو و کباب

 

آتو-بهانه-دستاویز-نقطه‌ضعف

چادر درانی-جلوگیری از رفتن زن مهمان

استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)

 
حساب تراشیدن-خرج درآوردن-حساب غیر واقعی نشان دادن
دور از شما ب-لانسبت

اخ و پیف کردن-اظهار ناراحتی کردن از بوی بد-منظره‌ی بد یا غذای بد
حساب کشیدن-حساب خواستن

چاشته بندی-ته بندی

چل گُل-روغنی با خاصیت دارویی
بستری-خوابیده در بستر-بیمار

ته تغاری-آخرین فرزند خانواده

د ِ ؟-واقعن ؟-راستی ؟

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن

بلا گردان-چیزی یا کسی که جلوی آسیب و زیان را می گیرد

خوار و ضعیف-نحیف-ناتوان

درشت-حرف زشت-دشنام

تو در تو- تو به تو
توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن
 

جفت جنین-جفت نوزاد که پرده و غشای دور جنین است

تلکه بندی-چیزی سرهم بندی شده و آسیب پذیر

بند شدن در جایی-قرار یافتن-ساکن شدن-آرام گرفتن

آخر‌دست (سر)(بالاخره، سرانجام)

آفتاب خوردن(سختی کشیدن)

دل و حوصله-آمادگی-حاضر بودن برای انجام کاری-شور و اشتیاق

دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

تو دار-راز نگهدار

پارسنگ برداشتن عقل کسی-خل بودن-دیوانه بودن

پیه دل باز کردن-تحمل کردن

پشت بام-سقف بیرونی بام
برداشتن کلاه کسی-کسی را گول زدن-فریب دادن

روشن شدن-نشئه شدن-مست شدن-سرحال آمدن
آفتاب کسی به زردی رسیدن-به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی

الو(شعله‌ی آتش، در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم))

اختر شمردن(شب‌بیداری)

 

ریختن توی دست و پا-فراوان یودن-همه جا پیدا شدن

چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند

آدم بی‌سر و پا(متضاد آدم درست‌وحسابی)

پورت-سر و صدا-داد و فریاد

بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن
آب از سر گذشتن(کار از چاره و تدبیر گذشتن)

چول-بیابان

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

زبان تلخی-درشت گویی-گفتار خشن

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

انگشت بلند کردن-اجازه‌ی سخن خواستن

الدرم بلدرم کردن-بد و بیراه گفتن-ناسزا گفتن

چرت کسی را پاره کردن-ناگهان کسی را از خواب بیدار کردن

خبرنگار-آن که برای روزنامه-مجله-یا رادیو و تلویزیون کسب خبر می کند

دوره افتادن-گرداگرد شهر گشتن-به دیدار هر کسی رفتن

از خواب پریدن(بیدارشدن ناگهانی از خواب)
توپ و تشر آمدن-تهدید کردن-با فریاد کسی را خطاب کردن
برای هفت پشت کسی کافی بودن-از تحمل کسی خارج بودن-بسیار زیاد بودن

خون جگر خوردن-رنج بسیار کشیدن-غم فراوان خوردن

دردسر تراشیدن-ایجاد زحمت و گرفتاری کردن

آب دندان خوردن(حسرت خوردن)

 

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

دبه در پای شتر انداختن-در میان مردم فتنه انگیزی کردن

آقا بالاسر(امر و نهی کننده و مراقب)

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)

آیۀ یاس خواندن(هرچیزی را پیش از بررسی محکوم به شکست کردن)
چله اش افتادن-آبستن نشدن زن

دمدمی مزاج-دمدمی

تَخم-مهمل تَخم

از عزا در آوردن(به دوره‌ی عزاداری پایان دادن)

خون گرم-خوش برخورد-با عاطفه-پر مهر
دبیرستان-آموزشگاه برای دریافت دیپلم متوسطه

به خدا سپردن-برای کسی آرزوی امنیت در پناه خدا کردن

زلف پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

بشکن-صدایی که در حال شادی و پایکوبی از بهم زدن انگشتان در می آورند.

بار فروش-فروشنده ی میوه و خواربار در میدان

 

چاق شدن قال-گرم شدن دعوا-اوج گرفتن بگو و مگو

از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

چینی بند-چینی بند زن

پرت از مرحله-دور از اصل موضوع

خرکاری-پرکاری-مفت کاری

رستم در حمام-درشت اندام و پهلوان نما

 

چمچاره-در پاسخ به پرسش احمقانه می دهند

ابرو نازک کردن(ابرو تنگ کردن)

جفتک زدن-نگا. جفتک انداختن

پَخ خوردن-تیزی چیزی

 

بفهمی نفهمی-مختصر-کم-نامحسوس-تااندازه ای
ته خوار-بچه باز

زدن به صحرای کربلا-مطلبی را به صورت اشاره و کنایه گفتن-روال سخن را به موضوع خاصی برگرداندن

خون کسی را مکیدن-مال کسی را به تزویر غارت کردن-به کسی تعدی و ستم کردن

درد و بلا-نفرینی است چون زهر مار-کوفت-مرض و مانند این ها

پابوسی-زیارت

پای چیزی ایستادن-از چیزی دفاع کردن

دل داشتن-جرات داشتن-دلیر بودن

چقال-مهمل بقال

آش دهن سوزی نبودن-زیاد جالب نبودن-اهمیت زیادی نداشتن

خشکه نان-نانی که بیش از اندازه در تنور مانده و خشک شده است

 

تخم پس انداختن-بچه ساختن-بچه به دنیا آوردن

آغا‌پنبه-زن بسیار سفیدرو-عروسک پنبه‌ای

خدا خدا کردن-بسیار آرزومند چیزی یا کسی بودن و آن را از خدا خواستن-پناه به خدا بردن

آتشی شدن-از کوره در رفتن
از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

بشکن بشکن-وقت شادی و شادمانی-جشن و سرور

ته دار-پایه دار

به حساب آوردن کسی-برای کسی اهمیت قائل شدن-دخالت دادن کسی

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

باور کسی شدن-گرفتار توهم شدن-تحسین و تمجید دیگران را حقیقت دانستن

به پای کسی زحمت کشیدن-برای کسی زحمت کشیدن

 
دقیانوس-نام یکی از پادشاهان سامی که اصحاب کهف را تعقیب می کرد-گذشته ی بسیار دور

از پا درآمدن-افتادن-سخت خسته و درمانده شدن

بی جا-نامناسب-بی مورد

تکان دادن-ناگهان ترساندن-حرکت دادن

انگشت به دهان نهادن-متحیر ماندن

خاکه رو خاکه-پی در پی کاری را انجام دادن یا چیزی را خریدن

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

شماره ی نوشته : ١- ۹ / ۷

دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن

چرک و خون-چرک آلوده به خون

ازخودراضی(متکبر، خود پسند)

پوست انداختن-از سختی چیزی به ستوه آمدن

افندی پیزی(به‌ظاهر شجاع و در واقع ترسو، پهلوان پنبه)

جامه شور-رختشوی

حیوون-نگا. حیوان
روی حرف کسی حرف نزدن-با حرف کسی مخالفت نکردن
دُنگ-سهم-حصه
چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن

از این شاخ به آن شاخ پریدن(دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن)
زدگی-لک یا خرابی در میوه یا پارچه

چشم دوختن-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

اخ و پیف کردن(اظهار ناراحتی کردن از بوی بد، منظره‌ی بد یا غذای بد)

 

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

دست-بار-دفعه-مرتبه-واحد وسایل گوناگون

به گوش خر یاسین خواندن-بی اعتنایی کردن به حرف و نصیحت- از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن

چار طاق باز گذاشتن-کاملن باز گذاشتن

دهن لق-کسی که راز خود و دیگران را بازگوید
خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

خاله قزی-دختر خاله-خویشان و بستگان

 

پرچانگی کردن-پر گویی کردن-وراجی کردن

تامین آتیه-پیش بینی و اندوخته برای زندگی آینده

به درد خوردن-مفید بودن-به کاری آمدن

دل گُنده-سهل انگار
پول پارو کردن-با رنج اندک پول بسیار به دست آوردن

حساب راسته حسینی-رو راست-بی شیله پیله
پیراهن بیش تر پاره کردن-بیش تر تجربه داشتن

پدر کسی را در آوردن-کسی را تنبیه کردن-بسیار آزار دادن

روکاری-کار روی بنا یا چیزی

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

دو لا پهنا-پارچه ای که عرض آن دو برابر عرض پارچه های معمولی است
تزریقات-بخش ویژه ی تزریق آمپول

زیر آرنجی-بالشی که هنگام دراز کشیدن زیر دست و آرنج می گذارند

زاچی-روزهای استراحت پس از زایمان

بی کله-نترس-شجاع-بی خرد-تهی مغز
 

دو به دست کسی افتادن-به دست آوردن فرصت برای اعمال نظر-قدرت نمایی یا انتقام جویی
خط خطی-درهم-خراب-متشنج-با خطوط زیاد روی آن ناخوانا شده
پس زدن-کنار زدن-دور کردن-نپذیرفتن-رد کردن
چند منه ؟-به شوخی به کسی که دیر می آید و زود می رود می گویند: آمدی بگی چند منه ؟

آپارتی(زن بی‌حیا و بدزبان، سلیطه، پاچه‌ورمالیده)

از خر افتادن(نابود شدن، مردن)

این دست و آن دست کردن-وقت تلف کردن-وقت کشتن-به عقب انداختن

 

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری

جارچی گری کردن-دهن لقی کردن-خبری را منتشر کردن

به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن
چراغ خواب-چراغ کم نوری در اتاق خواب

حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

 

 

چال کردن-گود کردن-دفن کردن-به خاک سپردن

دَدَر-بیرون-کوچه

بند-ریسمان-طناب-رشته

دستمال ابریشمی برداشتن-چاپلوسی کردن-تملق کردن

پرنده پر نزدن در جایی-جایی دور افتاده و خلوت بودن

بی پیر-آدم بد و تربیت نشده-چیز سخت-کار دشوار

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

آب رفتن-بی‌اعتبار شدن-کوچک شدن

تبدیل به احسن کردن-چیزی را با چیز بهتری عوض کردن

تاراغ و توروغ-آوایی که از برخورد دو چیز برخیزد

در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن

انگشت رساندن(دست‌درازی کردن، دست زدن)
بشقاب پرنده-سفینه ی بشقاب مانند که از کهکشان آمده است . چیز پرنده ی ناشناس
بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن

رقصیدن کلاه کسی در هوا-بسیار شادی کردن-کلاه خود را به آسمان انداختن

حجله خانه-اتاق شب زفاف

تِک تِک-صدای کارکردن ساعت

رفتن از رو-خجالت کشیدن-شرم کردن-از میدان به در رفتن-مجاب شدن

تکه پاره کردن-پاره پاره کردن-تکه تکه کردن

باد به پشت کسی خوردن-بر اثر بیکاری تنبل و تن پرور شدن

 

رب و رسول را یاد کردن-به حد مرگ رسیدن

 
خرد و خمیر-نگا. خرد و خاکشیر-له و لورده

چروکیده-چین دار شده-ناصاف

اگر و مگر کردن(شرط و بهانه آوردن)

برج ریق-برج نامیمون و نامبارک

خدا داده به فلانی-بختش یار بوده

 
افندی پیزی-به‌ظاهر شجاع و در واقع ترسو-پهلوان پنبه

 

چینی بند زدن-کاسه دوختن-به هم چسباندن تکه های ظروف شکسته

روبوسی-به مناسبتی روی یکدیگر را بوسیدن

خرخاری-همدیگر را خاراندن

جرات دادن-دل دادن-دلیر کردن

جوز علی-نامی با تحقیر برای صدا زدن کسی
دار و ندار-کل دارایی-تمام هستی

چل زن-زن کوتاه قد

حساب کتاب-رسیدن به محاسبات-نظم و قانون

 

جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن

تلپی-برای نشان دادن افتادن بدون مقاومت به کار می رود
بالش نرم زیر سر کسی گذاشتن-به کسی وعده های شیرین دادن

روی چوب کردن کسی-کسی را برای کاری تحریک کردن

حرف پراندن-بدون اندیشیدن چیزی گفتن

زبان فهم-کسی که مطلب یا سخنی را خوب در می یابد
 

به گوزی بند بودن-سست و ناپایدار بودن
دلپُری-عقده ی دل-خشم و کینه ی انباشته شده

پینه-وصله-پوست سخت شده

رد کردن-برگردانیدن-پس دادن-رفوزه کردن-از سر باز کردن-پنهانی دادن-پنهانی عبور دادن

توالت کردن-آرایش کردن

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

داوطلب-خواستار-نامزد

تو سری زدن-تحمیل عقیده با دشنام و اهانت

جَلدی-بی درنگ-به چالاکی

خودم جا، خرم جا-تکیه کلام کسانی که همه چیز را از دریچه ی منافع شخصی می بینند. من که دارم گور پدر بقیه

از بی‌کاری مگس پراندن(بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن)

جنجال آفریدن-زمینه ای برای هیاهو و آشوب به وجود آوردن
زاهرو-دالان-سرسرا
چِک کشیدن-حواله کردن با بانک به وسیله ی چک
چین چینی-پر چین

چار طاق باز گذاشتن-کاملن باز گذاشتن

حِجله-گنبد مانندی که همراه با آیینه های ریز و گوی های صیقلی بر گور افراد جوانمرگ شده می گذارند
 

اروای ننه‌ات-ارواح بابات

خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

چلچل-خال خالی-ابلق