آموزش و تجربه : مدرسه دیجیتال پویان

خدا برکت-خدا بیش ترش کند

 
پیش بودن-جلو بودن-برتری داشتن

دک کردن-از سر وا کردن

به همین نزدیکی-به همین زودی-بزودی

خدمت کسی رسیدن-به حضور کسی رسیدن-کسی را تنبیه کردن

تپق-گرفتگی زبان

در آمدن از جلوی کسی-با کسی مقابله به مثل کردن-در برابر کسی مقاومت کردن

برای کسی تره خرد نکردن-از کسی حساب نبردن-به کسی اهمیت ندادن-برای کسی اعتبار قائل نشدن

جایی را جارو کردن-همه ی موجودی جایی را با خود بردن
پا واکردن-به راه افتادن بچه

اسم‌ورسم(نام و مقام، شهرت و اعتبار)
تکه گرفتن برای کسی-کاری برای کسی فراهم کردن

دل کسی را به دست آوردن-کسی را با نیکی و محبت از خود خشنود کردن

جفتک زدن-نگا. جفتک انداختن

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

حرف از دهن کسی قاپیدن-سخن کسی را به نام خود قلمداد کردن
آن چنانی(چنانکه خود می‌دانی، بسیار گران‌بها، بسیار عجیب)

 

آن سفر(آن بار، آن دفعه)

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

پا افتادن-اتفاق افتادن-پیش آمدن

تر و فرز-چست و چابک

زیر دریایی-کشتی جنگی که می تواند در زیر آب حرکت کند
آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)
دل و حوصله-آمادگی-حاضر بودن برای انجام کاری-شور و اشتیاق

جوان مرگ شده-نفرینی است به شخص جوان

آنجا رفتن که عرب نی انداخت-به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن

خورد و برد-افراط و زیاده روی-ریخت و پاش-تعدی و تجاوز

بی شوخی-جدا-بدون شوخی

حلال وار-به صورت حلال

خوش منظره-خوش نما-زیبا
برات شدن به دل کسی-گواهی درونی پیدا کردن-گواهی دادن دل

راه خود را کشیدن و رفتن-بی هیچ مقاومت و اعتراضی جایی را ترک کردن
حساب سوخته-بدهی قدیمی

آمیزقلمدون-میرزا‌بنویس-کاتب
روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

ابرو انداختن-ابرو آمدن
بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن
از جنس چیزی بودن

رک حرف زدن-بدون پروا و ملاحظه حرف زدن-صریح و روشن سخن گفتن

انداختن-فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران-درست کردن
جُم خوردن-تکان خوردن-برای انجام کاری آماده شدن

 

جَر-پیچ و خم راه

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد

خر داغ کردن-ناامید شدن-ناکام شدن

پیسی-بد رفتاری-آزار

پینه زدن-وصله کردن

دماغ را بالا کشیدن-اظهار نارضایتی کردن

دام پزشک-پزشک حیوانات

چیز خور-مسموم شده

درز گرفته-کوتاه کرده

پر بدک-خیلی بد

آسمان را سِیر کردن-سخت خوشنود بودن-لذت بسیار بردن

دنبال کسی گذاشتن-در پی کسی دویدن-کسی را تعقیب کردن

بی غم-بی خیال-لاقید-بی درد

دو پا در یک کفش کردن-سماجت و اصرار کردن
چسی درکن-آدم پر مدعا

 

دار کشیدن-دار زدن

 
دلال محبت-پا انداز-خانم بیار

 

دوره ی آخرالزمان-روزگار آشفته و پر ظلم و فساد

 

دانه دانه-یک یک

دل و دماغ نماندن برای کسی-حال و حوصله ای در کسی نبودن

حق البوق-رشوه
در و تخته را مهر کردن-سکوت کردن-دست کشیدن

درآوردن شکلک-ادا در آوردن

درد دل-غم و اندوه درونی

ریش بز-گیاهی همیشه سبز و پرشاخه

دانش سرا-آموزشگاه تربیت معلم

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

بانی خیر-نیکوکار-کسی که اثر خیر از خود بجا گذاشته است

پاسور زدن-پاسور بازی کردن
این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است
چند منه ؟-به شوخی به کسی که دیر می آید و زود می رود می گویند: آمدی بگی چند منه ؟
به آتش کسی سوختن-به مکافات خطای دیگری مجازات دیدن

 

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

اسباب‌بازی(وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان))

 

بلا تکلیف-کاری که معلوم نیست چه باید بشود-کسی که نمی داند چه باید بکند

انسان(آدم خوب و پایبند به اصول اخلاقی)

جا افتادن-سر جای خود آمدن

تو پوزی خوردن-تو دهنی خوردن-دمغ شدن-نا امید شدن

 

به سر کسی زدن-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن
در هم رفتن-در فکر فرو رفتن-خشمگین شدن

از خجالت کسی در آمدن(محبت کسی را جبران کردن)

رو دست زدن-فریب دادن-خام کردن

 
زبان گیره-وسیله ای که پزشک با آن زبان بیمار را هنگام معاینه گرفته و نگاه می دارد

ابرو آمدن-عشوه ریختن-غمزه کردن

دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده

بالا آمدن دل و روده-به حالت تهوع افتادن

 

پکر شدن-کسل و عصبانی شدن

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

از خواب پریدن(بیدارشدن ناگهانی از خواب)

 

آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند

 

 
پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی

پکر شدن-کسل و عصبانی شدن

چشم خوردن-نظر خوردن

اجابت کردن معده-قضای حاجت

دوما-در ثانی-دیگر آن که-دوم آن که

بی سیرت-بی آبرو

رژیم گرفتن-رژیم داشتن
الحق(به‌راستی، حقیقتن)

چاشت-صبحانه-ناشتایی

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

پرچانگی کردن-پر گویی کردن-وراجی کردن

 

خوشگلک-با خوشگلی اندک

ابرو انداختن(ابرو آمدن)
تنگ بودن وقت-دیر شدن

چس خوری-خست-بخل

بپا-مواظب باش-متوجه باش

حیوون-نگا. حیوان

دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن

 

پیه گرگ مالیدن بر کسی-کسی را از چشم دیگران انداختن

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)
جغ جغ-صدای به هم خوردن چند چیز-صدای همهمه

آتش به مال خود زدن(کالایی را بسیار ارزان فروختن)
دُرافشانی کردن-مشتی یاوه به هم بافتن

دَنگال-جادار-بسیار فراخ

 

به گند کشیدن-جایی یا کاری را خراب کردن-به لجن کشیدن-بی اعتبار کردن

چشم کسی چهارتا شدن-سخت تعجب کردن-انتظار شدید برد

 

تخم چیزی ورافتادن-ریشه کن شدن

شماره ی نوشته : ١- ۹ / ۷

بازار شام-جای شلوغ و در هم و بر هم

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

جد کمر زده-در نفرین به سید می گویند-یعنی جدش او را به سزایش برساند

رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک

دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

اله و بله(چنین و چنان)

زبان گز-چیز تند و تیز

پالان کسی را لوخ کردن-به قصد فریب از کسی تعریف کردن

دیگ بخار-دستگاه تولید بخار

تناسب داشتن (چیزی) به کسی

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن

رمباندن-خراب کردن

پُلُغ زده-ورقلمبیده-برجسته

اگر بمیری هم(به‌هیچوجه، هرگز)

آفتاب گرفتن-زیر آفتاب خوابیدن

پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

حال کردن-لذت بردن

تعلیمی-عصای کوچک

چشم بلبلی-دارای چشم گرد-نوعی لوبیا

دل آمدن-به چیزی تن در دادن

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه
حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر
خالی کردن تفنگ-شلیک کردن
دور و دراز-فراخ و وسیع

زین و یراق کردن-برای کاری آماده شدن-رفتن به جایی

اوضاع احوال(وضع و حال)

الف به خاک کشیدن-خجالت کشیدن

جای کسی را خالی کردن-در جایی از کسی یاد کردن و آرزو کردن که کاش می بود

از روی شکم‌سیری(از سر بی‌مسئولیتی، بدون تعمق)

آنکادر کردن-اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب

 
حرام خور-کسی که پای بند به حلال و حرام شرعی نیست-کم فروش-ربا خوار
حسرت-آرزوی سخت-خواهش بزرگ

درآمد-عایدی
بند انداختن-برچیدن موی چهره ی زنان با نخ تابیده

 

پا-حریف

دست به کیسه شدن-آماده ی پرداخت پول شدن

از خاک برداشتن-کسی را نواختن و به جایی رساندن

خانه خراب کردن-بدبخت کردن-بی چیز کردن

حکیم باشی را دراز کردن-مجازات کردن بی گناه

اهل نشست(تارک دنیا، گوشه‌نشین)

دربند-کوچه ی بن بست-مانع در محل ورود

خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز
تریج-آن جاکه آستر درونی جامه با رویه ی آن به هم می پیوندد

زدن به سیم آخر-آخرین چاره را به کار بردن حتا اگر به ضرر باشد-خود را به لاقیدی زدن و به عاقبت کار نیاندیشیدن

رفتن گوش-ناراحت شدن گوش از سر و صدا
پوست پیازی-نازک و بی دوام

از یک قماش بودن(سر و ته یک کرباس بودن)

آلامد(باب روز، به‌رسم معمول)

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)

دور از شما ب-لانسبت
دیگ بخار-دستگاه تولید بخار

به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن

پر روده-پرچانه-روده دراز

خُردینه-بچه ی خردسال

آسمان (و) ریسمان به هم بافتن(حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن)

دست پخت-شیوه ی پختن-هنر پختن

زیر پای کسی را خالی کردن-زیر پای کسی را جارو کردن

خود را گرفتن-فخر فروختن-کبر و نخوت نشان دادن

 

در هم و بر هم-آشفته-پریشان-آمیخته

بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن

خوش بیار-آن که کار و روزگار بر وفق مرادش می گذرد-خوش شانس

 

زبیل-آشغال-زباله

خود را بستن-پول دار شدن

به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن

زهره ی کسی آب شدن-سخت ترسیدن

حرف دو نبش-نگا. حرف پهلودار

باد در سر داشتن-تکبر و غرور داشتن

خنک کردن-سرد کردن
از چشم کسی دیدن-کسی را مسئول چیزی دانستن

آزگار(زمان دراز)

اوت کردن-بیرون انداختن-بیرون کردن
الفرار(گریز، بگریز !)
بد کاره-زن ولگرد و عصمت فروش

آشنا روشنا-دوست آشنا

دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی

 
دانش سرای مقدماتی-آموزشگاه تربیت دبیر

اهل عمل-کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند

بار کسی کردن-دشنام دادن-بد و بیراه گفتن- کلفت بار کسی کردن

دامن بر آتش زدن-فتنه ای را شدیدتر کردن

خانه خراب کردن-بدبخت کردن-بی چیز کردن

زردی کشیدن-تحمل کردن-سختی دیدن-انتظار کشیدن

پاره شدن بند دل-بسیار ترسیدن

چای خانه-محلی که وسایل چای را در آن جا می گذارند-قهوه خانه

دو لا-دو لایه-دو تا-خمیده

چفت کردن دهان-خاموش شدن-رازداری کردن

از روی معده حرف زدن-بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن

تخت پایی-صاف بودن کف پا
بابت-مورد-زمینه-موضوع

 
دست شما درد نکند-از شما سپاس گزارم

ریسمان را طناب کردن-یک کلاغ چهل کلاغ کردن-اغراق کردن

حساب کار را داشتن-متوجه موضوع بودن-جوانب کار را در نظر داشتن

دو لا-دو لایه-دو تا-خمیده

حقه سوار کردن-فرو کردن چوب وافور در دهانه ی حقه-فریب دادن

چهره شدن-مورد توجه قرار گرفتن-گل کردن

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن

دو لُپی خوردن-دو لُپه خوردن-هم از آخور خوردن-هم از توبره

رو شور-سفیداب

خال به خال-خال خال

استخوان‌دار(محکم، بااراده)

دم بازی-چاپلوسی-تملق

به سر کشیدن-یکباره نوشیدن-بالا انداختن

اسب چوبین(تابوت)

بستن خود به کسی-خود را به کسی منتسب کردن

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن

خر چسونه-در مقام تحقیر به شخص خقیر و ناقابل می گویند-نام حشره ای است

برگشتن ورق-دگرگون شدن اوضاع-تغییر کردن حال و احوال
حضرت عباسی-راست و درست

چنبره زدن-حلقه زدن

 

بزرگداشت-احترام-تکریم

چرند و پرند-پرت و پلا-حرف های مزخرف

تخم چیزی ورافتادن-ریشه کن شدن

تازه کار-کم تجربه-مبتدی-ناشی

ریش و پشم-موهای صورت-ریش و سبیل

 

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

راست رفتن-مستقیم رفتن-بدون دردسر رفتن

پیش کسوت-کسی که سابقه اش بیش تر از دیگران است

 

جَلدی-بی درنگ-به چالاکی

دست به دل کسی گذاشتن-با یادآوری خاطره ای دل کسی را اندوهگین کردن

انگشت‌شمار(کم، معدود)

از دهان گنده‌تر حرف زدن-گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

 
پاپوش دوختن-سخت حیله گر بودن

آب اندام(زیبا تن و خوش‌رو)

آبشان از یک جوی نرفتن(همداستان شدنشان ممکن نبودن، با هم نساختن)

بند آمدن-متوقف شدن

خرده خر-کسی که آذوقه ی خانه را روز به روز می خرد نه یکجا

دیوار را یک طرفه کاه گل کردن-یک طرفه قضاوت کردن
ادا اصول-ادا اطوار

دیر کرد-تاخیر-تعویق

خایه-بیضه-جرات

چشم کسی آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

خیز برداشتن-جستن-آماده ی حمله شدن

ابوقراضه(ابوطیاره)

 

تخت شدن-صاف و هموار شدن-کاملا نشئه شدن

ته بر کردن-از ته بریدن

دیدن چیزی از چشم کسی-از او دانستن-به حساب او گذاشتن

دو پولی-کالای بی ارزش

پس گردنی-زدن با کف دست به پشت گردن کسی

به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

 

از بن دندان-از ته دل-با میل و رغبت

پیش پیش-جلو جلو

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

پیش غذا-آن چه پیش از غذای اصلی می خورند

جان کُردی-سخت گیری-مقاومت

بور شدن-دماغ سوخته شدن-خجالت زده شدن

دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

خرحمالی کردن-کار کردن بی اجر و مزد

پدر زن سلام-نخستین دیدار داماد در خانه پدر زن
رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

تق و پوق-سر و صدا-بگیر و ببند

دم و دود-مجلس گرم مهمانی-دود تریاک و شیره و سیگار و چپق
تو دهن کسی زدن-با سخنی درشت به کسی پاسخ دادن
 

تند-بسیار تلخ و تیز-سخت و شدید-پر رنگ

خر بی یال و دم-احمق-نادان

آب‌کور-کسی که سودش به دیگران نمی رسد

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی

بامبول-حقه-کلک

در آش رشته گوشت دیدن-چیزی غیرمنتظره و دور از انتظار دیدن

زیش ریش شدن دل-سخت ناراحت شدن-به گریه افتادن و از حال رفتن

دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

پلیتیک زدن-سیاست به کار بردن

بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده

دکان کسی را تخته کردن-کسب کسی را از رونق انداختن-دست کسی را از چیزی کوتاه کردن

در هچل انداختن-به درد سر انداختن-به مخمصه انداختن

روی دست کسی بلند شدن-کاری را به تر از کسی انجام دادن

خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن

الف شدن اسب-هر دو پا بلند کردن اسب

دست و پا نمدی-دست و پا پنبه ای
بلایی به روز کسی آوردن-به کسی آزار سخت رساندن

تنبل خان-تن پرور

چرب کردن-روغن یا کرم مالیدن

ابرو تنگ کردن-ناز و غمزه نمودن-افاده و بی‌اعتنایی کردن

جفت گیری کردن-جماع کردن حیوانات

 

پف زدن-ورم کردن-بالا آمدن

 

در کردن-شلیک کردن-خالی کردن

ریم رام-رام رام-اسم صوت برای بیان آوای ساز و نوای موسیقی

اخ و تف کردن-آب دهان بیرون افکندن

تو سی خودت، من سی خودم-از تو به خیر و از ما به سلامت

خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت

دست به ریش کشیدن-با التماس خواهش کردن

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

دست مریزاد-آفرین !-دستت درد نکند !

تاق و توق-آواز بر هم خوردن دو چیز

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)
تنبل خان-تن پرور

بیلاخ نشان دادن-حرف طرف را باور نکردن-شیشکی بستن

بچه باز-مردی که به پسربچگان تمایل جنسی دارد

خرخاری-همدیگر را خاراندن

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

از دهان مار بیرون آمدن(هیچ کجی در کسی نبودن، راست بودن)

خاکه زغال-ریزه ی زغال

دفتر یادداشت-دفتر ثبت رئوس مطالب که جنبه ی یادآوری دارد

پست خوردن کسی-با کسی رو به رو شدن

زیر پای کسی را درآوردن-زیر پا کشی کردن

از دماغ فیل افتادن-بسیار متکبر و خودبین بودن

دررفتگی-حالت در رفته-از بند بیرون آمدن استخوان

بار کسی نبودن-شعور و آگاهی نداشتن

دخل-موجودی صندوق-صندوق مغازه-برداشت

 

از دست برآمدن(ممکن و شدنی بودن، از عهده بر آمدن)
چس و فس-اسباب خرده ریزه ی ناقابل-خرت و پرت

از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)
خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا

چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست

رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان

توالت رفتن-به دستشویی رفتن