مقاله – رسانه مدرن و برساخت هویت کانال های ماهواره ای کردی و هویت قومی …

۴ – ۲ – روش شناسی ترکیبی: به سوی درکی نئوپراگماتیستی از روش
تاریخ مشخصی برای ظهور جنبش روش شناختی ترکیبی نمی توان قائل شد، اما به طور معمول، محققان (کراسول، ۲۰۰۳؛ پلانوکلارک و کراسول، ۲۰۰۶) آغاز دهه ۱۹۹۰ را به منزله پایان جنگ های پارادایمی و ظهور روش شناسی ترکیبی قلمداد می‌کنند. روش شناسی ترکیبی یا تحقیق با روش های ترکیبی، تحقیقی است که رهیافت های کمی و کیفی را در قالب روش شناسی یک مطالعه واحد و یا یک مطالعه چندمرحله ای با هم ترکیب می‌کند (جانسون و اونوگبوزی، ۲۰۰۴ به نقل از محمدپور، ۱۳۸۹: ۱۱۶؛ فیلزر، ۲۰۰۹: ۸). اصل بنیادین تحقیق با روش های ترکیبی استفاده از تکنیک های کمی و کیفی در مراحلی از تحقیق است که می تواند به صورت همزمان یا متوالی انجام گیرد، به گونه‌ای که دارای نقاط قوت مکمل و نقاط ضعف ناهم پوشان باشد (کراسول و همکاران، ۲۰۰۳: ۱۶). بر اساس این روش شناسی، برای تبیین و تفهم هم زمان پیچیدگی ها، ابعاد، ساختار و اشکال پدیده ها و واقعیات اجتماعی، استفاده از طرح ها، روش ها، نظریات و منابع داده ای گوناگون ضرورتی هستی شناختی و معرفتی است.
روش شناسان بنیان گذار و مدافع تحقیق ترکیبی، نوع شناسی ها یا دسته بندی های متعددی از تحقیقات ترکیبی ارائه داده‌اند. در یک نوع شناسی عمومی و پایه، تحقیق با روش های ترکیبی در دو دسته قرار می‌گیرد که عبارتند از: تحقیق با روش های ترکیبی به صورت هم زمان و تحقیق با روش های ترکیبی به صورت متوالی. «طرح ترکیبی هم زمان» طرحی است که در آن دو رهیافت کمی و کیفی به طور هم زمان طراحی و اجرا می شوند. بدین صورت که در یک پروژه تحقیقی می‌توان از هر دو روش کمی (برای مثال پیمایش پرسشنامه ای) و روش کیفی (برای مثال مردم نگاری میدانی) به طور همزمان استفاده کرد. در مقابل، «طرح ترکیبی متوالی» به طرحی اطلاق می‌شود که در ان یکی از رهیافت ها به دنبال رهیافت دیگر طراحی و اجرا می‌شود. برای مثال، می‌توان ابتدا روش کمی را اجرا کرد و سپس به روش کیفی و یا برعکس آن عمل کرد (کراسول و پلانوکلارک، ۲۰۰۶؛ آکزین و پیرس، ۲۰۰۶؛ برگمن، ۲۰۰۸ به نقل از محمدپور، ۱۳۸۹: ۱۱۶).
نوع شناسی های متفاوت و متنوعی از طرح های تحقیق ترکیبی ارائه شده است. الگوها و مدل های ترکیب آن قدر زیاد و متنوع هستند که هیچ نوع شناسی خاصی نمی تواند به طور کامل به همه آن‌ها بپردازد (تدلی و تشکری، ۲۰۰۶: ۲). اما نوع شناسی کراسول و همکاران (۲۰۰۳) متداول ترین و پرکاربردترین دسته طرح های ترکیبی هم زمان و متوالی است. آن‌ها طرح های ترکیبی را به ۶ نوع تقسیم نموده اند که به اختصار توضیح داده می شوند:
۱ – طرح هم زمان – زاویه بندی: در این طرح هر دو روش کمی و کیفی به صورت هم زمان طراحی و اجرا می شوند. به این ترتیب که فرآیند گردآوری و تحلیل داده ها در هر یک از این روش ها به طور همزمان اما جداگانه صورت می گیرند، سپس نتایج و تحلیل های کمی و کیفی با یکدیگر مقایسه و ترکیب می شوند.
۲ – طرح تو در تو: در این طرح، هر دو روش کمی و کیفی به طور همزمان طراحی و اجرا می شوند. سپس طرح کمی در درون طرح کیفی یا برعکس قرار می‌گیرد و یافته‌های این دو ترکیب به طور جداگانه مورد تحلیل و استنتاج قرار می گیرند.
۳ – طرح هم زمان – تغییر پذیر: در این طرح، دو روش کمی و کیفی به طور هم زمان طراحی و اجرا می شوند. سپس یافته‌ها و نتایج هر دو روش با یکدیگر ترکیب می شوند. در نهایت یکی از دو روش و نتایج آن در درون روش و نتایج دیگری قرار داده می‌شود. در این طرح ارجحیتی وجود ندارد و می‌توان هر یک از روش ها را به طور متناوب در درون دیگری قرار داد.
۴ – طرح متوالی – تبیینی: در این طرح، در مرحله اول، داده های کمی گرداوری و تحلیل می شوند، سپس در مرحله دوم، داده های کیفی گردآوری و تحلیل می شوند. در نهایت هر دو تحلیل کمی و کیفی یکجا مورد تفسیر قرار می گیرند.
۵ – طرح متوالی – اکتشافی: در این طرح ابتدا داده های کیفی گردآوری و تحلیل می شوند، سپس در مرحله دوم داده های کمی گردآوری و تحلیل می شوند. در نهایت، هر دو تحلیل کیفی و کمی یکجا مورد تفسیر قرار می گیرند.
۶ – طرح متوالی – تغییر پذیر: در این طرح می‌توان ابتدا داده های کیفی را گردآوری و تحلیل کرد و سپس به گردآوری داده های کمی پرداخت و یا برعکس. این طرح دربرگیرنده عناصر هر دو طرح متوالی – تبیینی و متوالی – اکتشافی است (محمدپور، ۱۳۸۹: ۱۲۵ – ۱۲۳).
۴ – ۳ – انتخاب روش تحقیق: روش شناسی ترکیبی
روش پژوهش تحقیق حاضر از نوع ترکیبی می‌باشد. در پژوهش حاضر هم از روش کمی استفاده می‌شود و هم از روش کیفی. در بخش کمی، از تکنیک پرسشنامه محقق ساخته و در بخش کیفی، از تکنیک نشانه شناسی استفاده خواهد شد. در پژوهش حاضر از نوع شنا

سی کراسول و همکاران (۲۰۰۳) و به طور خاص طرح متوالی – تبیینی استفاده خواهد شد. بدین صورت که ابتدا به اجرای پرسشنامه (به عنوان ابزار بخش کمی) و تحلیل آن پرداخته خواهد شد؛ سپس به تحلیل نشانه شناختی (به عنوان ابزار بخش کیفی) کانال ماهواره‌ای که بیشترین بیننده را داشته است پرداخته می‌شود و در نهایت هر دو تحلیل به طور هم زمان مورد تفسیر قرار می گیرند. به طور کلی، فرآیند تحلیل روش شناختی پژوهش حاضر را می‌توان در نمودار زیر مشاهده نمود.
نمودار شماره ۴ – ۱ : مراحل تحلیل روش شناختی پژوهش
در این بخش بر اساس مدل فوق به تبیین روش پژوهش پرداخته می‌شود. ابتدا روش کمی و مسائل مرتبط با آن و سپس روش کیفی مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
۴ – ۳ – ۱ – روش تحقیق کمی: به سوی عملیاتی کردن مفاهیم
همان گونه که ذکر گردید، ابتدا به تشریح روش کمی پرداخته خواهد شد. برای این منظور به بررسی مسائلی همچون جامعه آماری، واحد تحلیل، روش نمونه گیری، پایایی و روایی، عملیاتی کردن مفاهیم و در نهایت ساخت ابزار تحقیق (پرسشنامه) پرداخته خواهد شد.
۴ – ۳ – ۱ – ۱ – جامعه آماری
جامعه آماری به کلیه افرادی اطلاق می گردد که می‌توان نتایج تحقیق را به آن‌ها تعمیم داد. در واقع، جامعه آماری، همان جامعه اصلی است که از آن نمونه ای نمایا یا معرف به دست می آید (ساروخانی، ۱۳۸۰: ۱۵۷). بر همین اساس، جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه افراد کردزبان ۱۸ تا ۴۰ سال استان های کردستان، کرمانشاه، ایلام و آذربایجان غربی می‌باشد که بر اساس گزارش سازمان آمار کشور در سال ۱۳۸۵، ۲,۴۸۰,۹۹۳ نفر می‌باشد. آمار تفکیکی استان های مختلف به شرح زیر است:
جدول شماره ۴ – ۲: آمار تفکیکی جامعه آماری بر حسب شهرستان