مقاله علمی با منبع : بررسی رابطه بین سرمایه فکری و ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک در …

۲) ریسک غیر سیستماتیک
بنابراین :
ریسک غیر سیستماتیک + ریسک سیستماتیک = ریسک کل
ریسک غیر‌سیستماتیک فقط منحصر به یک دارایی می‌باشد برای اینکه آن ریسک در ارتباط با بخشی از بازده یک دارایی می‌باشد. این میزان از ریسک مختص یک شرکت یا یک صنعت می‌باشد و ناشی از عوامل و پدیده‌هائی مانند اعتصابات کارگری، عملکرد مدیریت، رقابت تبلیغاتی، تغییر در سلیقه مصرف‌کنندگان و غیره می‌باشد. ریسک سیستمایتک آن قسمت از ریسک می‌باشد که به شرایط عمومی بازار مربوط است.
تغییرات متغیرهای کلان اقتصادی از منابع اصلی ریسک سیستماتیک می‌باشد که دراین قسمت به بخشی از آن اشاره خواهد شد.
۲-۳-۲- منابع اصلی ریسک سیستماتیک:
۲-۳-۲-۱- ریسک نرخ بهره
ریسک نرخ بهره بعنوان تغییر‌پذیری بالقوه در بازده که ناشی از تغییرات نرخ بهره بازار است تعریف می‌شود. ارزش هر سرمایه‌گذاری به میزان سود و عایدات آن و همچنین نرخی که برای محاسبه ارزش فعلی آن بکار می‌بریم بستگی دارد. یکی از عوامل تعیین‌کننده نرخ تنزیل، ‌نرخ بهره است که اگر هزینه بهره افزایش یابد به تبع آن نرخ تنزیل نیز افزایش می‌یابد و در نتیجه ارزش فعلی سرمایه‌گذاری کاهش می‌یابد.
۲-۳-۲-۲-ریسک تورم
ریسک تورم به عدم اطمینان نسبت به سطح نرخ تورم در سالهای آینده اطلاق می‌گردد. ریسک تورم به عبارت دیگر به انحراف نرخ تورم واقعی مورد انتظار بستگی دارد. سرمایه‌گذاران قبل از اقدام به سرمایه‌گذاری نرخ تورم در آینده را پیش بینی می‌کنند و آن را به نرخ بازده مورد توقع خود اضافه می‌کنند، در نتیجه در موقع ارزیابی عایدات آتی سرمایه‌گذاری آن را با یک نرخ تنزیل به ارزش فعلی سرمایه‌گذاری تبدیل می‌کنند.
افزایش در نزخ تنزیل باعث کاهش ارزش فعلی می‌گردد. اگر نرخ تورم واقعی بیشتر از نرخ تورم مورد انتظار باشد. نرخ بازده واقعی که به سرمایه‌گذاران بدست می‌آورند از نرخ بازده مورد انتظار آنها کمتر خواهد بود. همانطور که گفته شد، ریسک تورم به قابل تغییر بودن یک سرمایه‌گذاری اشاره دارد. اقتصاددانان نرخ تورم را از طریق شاخص قیمت محاسبه می‌کنند و شاخص قیمت کالای مصرفی بهترین وسیله برای تعیین نرخ تورم است. وقتی می‌خواهیم نرخ بازده مورد توقع را محاسبه کنیم، باید تاثیر تورم را نیز در آن به حساب آورد در این صورت تاثیر نرخ تورم بر بازده مورد انتظار یک دارایی سرمایه‌ای، مانند تغییر نرخ بهره که در قسمت قبل اشاره شد، خواهد بود.
۲-۳-۳-۳- ریسک کشور
ریسک کشور یا ریسک سیاسی به ثبات یک کشور از ابعاد اقتصادی و سیاسی مربوط می‌شود. این نوع ریسک در کشورهایی که از ثبات سیاسی و اقتصادی بالایی برخوردارند، پائین است.
۲-۳- ۳-۳-ریسک بازار
تعجب‌آور نیست وقتی که مشاهده می‌شود، قیمت سهام یک شرکت علیرغم افزایش درآمد آن نسبت به دوره قبل، کاهش یابد. قیمت یک سهم ممکن است در یک زمان کوتاه بطور شدیدی با وجود درآمد ثابت نوسان داشته باشد. عوامل این پدیده متفاوت می‌باشد. اما اغلب بخاطر نگرش‌هایی که سرمایه‌گذاران نسبت به کل اوراق بهادار یا قسمتی از آنها پیدا می‌کنند می‌باشد. تغییر‌پذیری در بازده اوراق که ناشی از انتظارات سرمایه‌گذاران است، ریسک بازار نام دارد. ریسک بازار بعلت عکس‌العمل‌های گوناگون سرمایه‌گذاران به حوادث قابل رویت و غیر قابل رویت می‌باشند. اگر سرمایه‌گذاران انتظار داشته باشند که در آینده وضعیت یک صنعت بهبود می‌یابد، این احساس و انتظار بر حسب افزایش قیمت سهام شرکت‌های موجود از آن صنعت می‌باشد. سرمایه‌گذاران معمولاً نگرش‌های خود را از طریق انتظاراتی که از حوادث سیاسی، اجتماعی یا اقتصادی دارند، بدست می‌آورند.
۲-۳-۳-۴-ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک:
یکی از سئوالاتی که ممکن است در ذهن تداعی شود این است که ، منظور از عبارت پورتفوی در بورس چیست؟پورتفوی یا پورتفوی یو به سبد سرمایه گذاری گفته می شود که به عنوان راهکار برای کاهش ریسک مورد استفاده قرار می گیرد .
ریسک عامل بسیار مهمی در میزان موفقیت و یا ناکامی افراد در بازار بورس است .اما در بازار بورس برای هر میزان ریسک پذیری سهمی وجود دارد و فعالیتی متصور است .آیا ما فقط با یک نوع ریسک روبه رو هستیم ؟ به عبارت دیگر آیا ریسک فقط یک ماهیت و یک نوع دارد ؟ مطالعات نشان می دهد که حداقل ما در این زمینه،یعنی حوزه فعالیت اقتصادی با دو نوع ریسک مواجه هستیم یا به بیان دیگر در صورتی که ریسک را احتمال ازدست دادن تمام یاقسمتی ازسود ویااصل سرمایه وبه عبارتی نوسان بازده سرمایه گذاری بدانیم ،میتوان آنرا به دو دسته طبقه بندی نمودکه عبارتند از:
۱-  ریسک اجتناب پذیر                          ۲- ریسک اجتناب ناپذیر
 
۲-۳-۳-۵ -ریسک اجتناب پذیر یا ریسک غیر سیستماتیک:
ریسکی است که می توان از وقوع آن پیشگیری کرد . این ریسک معمولا درون گرا است و به خود شرکت عرضه کننده سهم در بازار مربوط می شود و این ریسک زاییده مولفه هایی از قبیل ضعف مدیریت،نوع ماشین الات،سخت افزار،نرم افزار،قدیمی و جدید بودن، کارابودن و یا نبودن،همچنین به نوع رفتار سهامداران در آن شرکت و از طرفی نوع محصولی که تولید می شود ، قدرت رقابت پذیری شرکت ارائه کننده سهم در بازار با شرکت های همطراز خودش می باشد .
تغییر پذیری در بازده کلاوراق بهادارکه به تغییر پ

ذیری کل بازارارتباطی نداشته باشد، ریسک غیر سیستماتیک نامدارد . ریسک غیرسیستماتیک ریسکی است. که ناشی از خصوصیات ویژه وانحصاری شرکت است و از جمله این ویژگی ها عبارتنداز نوع محصول تولیدی ساختار سرمایه ،ترکیب سهامداری به ویژه سهامداران عمده شرکت بوده ویکی ازراه های مقابله با ریسک سیستماتیک ایجاد تنوع در سبدسهام است.
اینها مولفه هایی هستند که باعث می شود یک شرکت موفق شود و شرکت کاملا مشابه آن موفق نشود به دلیل برخی از تفاوت ها و مولفه های بالا که گفته شد . اما این ریسک قابل اجتناب است،یعنی با تغییر مدیریت و یا اصلاح روش های مدیریتی با تغییر نوع رفتار سهامداران،یا تعویض ماشین آلات ،نو کردن تجهیزات و خیلی مسائل دیگر که می توان این ریسک را به حداقل رساند .
اما یک نوع ریسک دیگر هم داریم و آن ، ریسک اجتناب ناپذیر است .
۲-۳-۳-۶-ریسک اجتناب ناپذیر یا ریسک سیستماتیک ؛
نوعی از ریسک است که گاه باعث سقوط های ناگهانی در ارزش سهم یک شرکت می شود وبسیار مشهود است .این ریسک به عوامل بیرونی شرکت مربوط می شود .یعنی میزان تورم در اقتصاد جامعه یک کشور ،نرخ ارز در بازار ، مولفه هایی از قبیل سیاست های کلان اقتصادی کشور و حتی رفتارهای سیاسی حکومت ها در یک جامعه می تواند بر بورس تأثیر گذار باشد. روابط، مناسبات،معادلات و خیلی عوامل دیگر که ربطی به مدیر شرکت،سهامدار و تولید ندارد. این ریسک ها معمولا غیر قابل اجتناب هستند و نمی توان از وقوع آنها جلوگیری کرد وقتی که به بازار بورس رفته و قصد خرید سهم را داشته باشیم ، با این تفکیک و شفافیت دو نوع ریسک چه باید بکنیم ؟
تغییر پذیری در بازده کلاوراق بهادارکه مستقیما تغییر و تحولات  کلی دربازار با اقتصاد عمومی مرتبط است، ریسک سیستماتیک نامدارد. تقریبا  تمامی اوراق بهادار تاحدودی ازریسک سیستماتیک برخودار می باشند، برای  اینکه ریسک سیستماتیک مستقیما دربرگیرنده ریسکهای  نوسان نرخ بهره وتورم است. این قسمت از ریسک غیرقابل اجتناب  است  برای اینکه ربطی به نحوه عملکرد سرمایه گذاری وایجاد تنوع درسهام ندارد.
گر بازار سهام باکاهش مواجه شود، بسیاری از سهام  تحت  تاثیر آن قرارگرفته و کاهش می یابند و اگر بازار سهام با افزایش  مواجه شوند بسیاری از سهام با افزایش قیمت مواجه خواهندشد . به این ترتیب تغییرو تحولات بدون توجه به نحوه عملکرد انفرادی  سرمایه گذاران رخ میدهد.
در زبان فارسی ضرب المثلی وجود دارد و آن این است که : همه تخم مرغ های خود را در یک سبد قرارندهیم . چون فرض بر این است که اگر یک سبد پر از تخم مرغ داشته باشیم و به دلیلی این سبد از ما بیفتد، همه تخم مرغ ها خواهند شکست و ما از داشتن تخم مرغ محروم می شویم . ترجیح این است که تخم مرغ ها در چند سبد قرار داده شوند که اگر یک سبد از بین رفت، حداقل سبد های دیگر با تخم مرغ های دیگر باقی می ماند . در بازار بورس به استناد همین ضرب المثل تئوری خاصی شکل گرفته که در زبان فارسی به آن تئوری سبد می گویند .
معنای این تئوری این است که : سرمایه گذاران و سهامدارانی که در بورس فعالیت می کنند ، معمولا همه دارایی های خود را در یک سهم سرمایه گذاری نمی کنند و یک سهم را خریداری نمی کنند . چون ممکن است برای این سهم ریسک بالایی رخ دهد و سرمایه دار و یا سهام دار از هستی ساقط شود.
دست اندرکاران بورس معتقدند که بهتر است سبدی از سهام مختلف داشته باشیم . که امروز در بازار بورس این کار خیلی مرسوم است و حتی کارگزاران بورس یکی از وظایفشان ارائه همین نوع سبد ها است .به این معنی که شخص سرمایه گذار دارایی های متنوعی را خریداری می کند که ریسک های غیر قابل اجتناب کمتری داشته باشد. البته بعضی ها ممکن است با ریسک پذیری بالایی که دارند همان سهم را نیز خریداری کنند . اما معمولا در این سبد انواع سهام قرار می گیرد که بازدهی قابل انتظار سرمایه گذار را تأمین می کند . بنابراین این ویژگی ، یعنی متنوع سازی سبد سرمایه گذاری در بازار بورس کمک می کند که ما میزان انتظار خود را از سرمایه و بازدهی آن مشخص و تعریف کنیم . و اگر یک سهم سقوط ارزش داشت در مقابل ، سهم های دیگری باشند که یا با حفظ ارزش یا با افزایش ارزش آن ، کاهش را جبران می کند
نمودار ۶-۲ : ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک
(منبع : جهانخانی و پارسائیان،۱۳۷۵، ۱۱۹)^۱
سرمایه گذاران می توانند با تشکیل یک پرتفوی متنوع، قسمتی از ریسک کل را کاهش دهند. هر چه تعداد اوراق بهادار موجود در پرتفوی بیشتر شود، عناصر خاص شرکتی میل به حذف شدن خواهند داشت و ریسک غیرسیستماتیک کوچکتر و کوچکتر می شود و ریسک کل پرتفوی به ریسک سیستماتیک نزدیک تر می شود. بنابراین ایجاد تنوع در اوراق بهادار، نمی تواند باعث کاهش ریسک سیستماتیک شود، و به عبارت دیگر کل ریسک پرتفوی، نمی تواند بیشتر از کل ریسک پرتفوی بازار کاهش یابد. با تنوع بخشیدن به دارایی ها (خرید اوراق بهادار گوناگون ) می تواند ریسک منحصر به فرد و یا غیر سیستماتیک سهام عادی را از بین برد.
۲-۴- تاریخچه مطالعاتی
در اینجا تنها به ذکر پژوهش های تجاربی مهم خارجی که رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد را بررسی کرده اند بسنده می کنیم لازم به ذکر است که تحقیقات داخلی و خارجی در زمینه بررسی رابطه بین سرمایه فکری و ریسک نپرداخته است و به دلیل محدود بودن این پژوهش به تحقیقات مربوط به سرمایه فکری و ریسک به تفکیک می پردازیم.
۲-۴-۱-تحقیقات خارج
ی
ریاحی بکلویی(ریاحی بلکویی ۲۰۰۳، ۲۲۶-۲۱۵)، به بررسی تأثیر سرمایه فکری بر عملکرد شرکت های چند ملیتی امریکایی در دوره زمانی ۱۹۹۶-۱۹۹۲ پرداخته است^[۷۵]. جامعه آماری وی ۱۰۰ شرکت تولیدی و خدماتی چند ملیّتی امریکایی در سال ۱۹۹۱ و نمونه آماری آن ۸۱ شرکتی بود که داده های مورد نیاز پژوهش را در سال های مورد بررسی ارائه کرده بودند.