۳-۳-روش تحلیل گروه گونه اکولوژیک
به منظور طبقه‌بندی پوشش و تعیین گروه‌ها، از نرم افزار) PC-ORD for win. Ver. 4.17 مک‌فورد[۱۶۳] و مک‌کین، ۱۹۹۹) استفاده گردید. برای ورود داده‌ها به این نرم افزار از فرمت استاندارد صفحه گسترده WK(1,2,3) که به وسیله برنامه Excel پشتیبانی می‌شد، استفاده شد. مجموعه داده‌ها، در قالب یک ماتریس دو بعدی که تعداد ۶۱ پلات در ردیف‌های آن و ۱۲۲ گونه‌های گیاهی در ستون‌ها وارد شدند و ماتریس دوم هم داده‌های مربوط به عوامل محیطی وارد شدند.
برای تعیین گروههای اکولوژیک منطقه مورد مطالعه از روش تحلیل دو طرفه گونه‌های شاخص (TWINSPAN) استفاده شد. پس از طبقه‌بندی رویشگاه و تهیه گروههای اکولوژیک، محاسبه ارزش شاخص گونه‌ها برای تشخیص گونه‌های شاخص هر گروه به عمل آمد.
۳-۳-۱-روش تعیین گونه‌های شاخص
برای تعیین گونه‌های شاخص در گروههای طبقه‌بندی شده بر اساس روش تحلیل دو طرفه گونه‌های شاخص از روش دفورن و لگیندر (۱۹۹۷) استفاده گردید. نامگذاری واحدهای بر اساس گونه علفی، درختی یا درختچه‌ای شاخص انجام گرفت.
۳-۳-۲- ارتباط بین گروههای اکولوژیک با عوامل محیطی
به منظور بررسی همبستگی خصوصیات فیزیوگرافی رویشگاه (ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب و جهات دامنه) با گروههای اکولوژیک از ضریب همبستگی رتبه‌ای اسپرمن استفاده شد و به منظور بررسی تفاوت یا عدم تفاوت گروههای اکولوژیک بر اساس هر یک از متغیرهای محیطی و شاخص‌های تنوع زیستی با توجه به نرمال و همگن بودن داده‌ها از آنالیز واریانس یک طرفه (کانون[۱۶۴] و همکاران، ۱۹۹۸٫، ویجنوریک[۱۶۵] و همکاران، ۲۰۰۲ و ساگار[۱۶۶]، ۲۰۰۳) استفاده شد. در صورت معنی‌دار بودن اثر متغیرها در گروههای اکولوژیک که برای مقایسه چندگانه میانگین‌ها از آزمون دانکن برای بررسی استفاده شد. همچنین ارتباط گروههای اکولوژیک با عوامل محیطی با بهره‌گیری از تحلیل تطبیقی متعارفی یا (CCA) به عنوان مهمترین تحلیل رسته‌بندی مستقیم (مصداقی، ۱۳۸۰) بررسی شد.
۳-۴-روش مطالعه تنوع زیستی
به منظور بررسی تنوع زیستی گیاهی در منطقه مورد مطالعه، از شاخصها و فرمولهای متعددی می‌توان استفاده کرد (کربس، ۱۹۹۸). برای بررسی تنوع زیستی از توابع شانون- وینر و سیمپسون، شاخص غنای مارگالف، شاخص غنای منهینیک و شاخص یکنواختی پیلو استفاده گردید (به بخش ۱-۲-۵-۵ مراجعه شود). به منظور بررسی شاخص‌های تنوع زیستی با عوامل توپوگرافی از آنالیز واریانس یکطرفه و برای مقایسه چندگانه میانگین‌ها از آزمون دانکن استفاده گردید.
۳-۵-روش مطالعه فلور
نمونه‌های گیاهی جمع آوری شده در محل با کمک کارشناسان مربوطه و با استفاده از منابع فلور ایرانیکا (رچینگر[۱۶۷]، ۱۹۹۸-۱۹۶۳)، مجموعه فلورهای فارسی ایران (اسدی و همکاران، ۱۳۸۴-۱۳۷۱)، فلور رنگی ایران (قهرمان، ۱۳۷۹-۱۳۷۵) و فرهنگ نام‌های گیاهان ایران (مظفریان، ۱۳۷۶) مورد شناسایی قرار گرفتند. برای طبقه‌بندی شکل‌های زیستی، از روش رانکایر استفاده شد. پراکنش جغرافیایی گونه‌های گیاهی منطقه با استفاده از فلورهای ایرانیکا و ایران و همچنین فلورهای کویت (آل-راوی[۱۶۸]، ۱۹۸۷، هزیم ۱۹۸۵)، پاکستان (نصیر[۱۶۹]، ۲۰۰۱-۱۹۶۰)، فلسطین (زهاری[۱۷۰] و همکاران ، ۱۹۶۸-۱۹۶۶)، ترکیه (دیویس[۱۷۱]، ۱۹۶۵) تشخیص داده شد.
۳-۶-روش مطالعه زادآوری
جهت اندازه‌گیری زادآوری گونه‌های چوبی، در هر قطعه نمونه اصلی، قطعه نمونه‌ای مربع شکل به ابعاد ۸×۸ متر مربع پیاده گردید و در این میکروپلات تمامی نهال‌های شاخه زاد و دانه زاد برای هر گونه ثبت شد (ملاک انتخاب، قطر برابر سینه کمتر از ۵ سانتیمتر بود). برای تجزیه و تحلیل داده‌های زادآوری از روش آنالیز تطبیقی قوس‌گیری شده (DCA) استفاده شد. علاوه بر این از آنالیز تحلیل تطبیقی متعارف (CCA) نیز به منظور بررسی ارتباط بین عوامل محیطی با زادآوری استفاده گردید و نتایج آن روی محورهای دو بعدی نشان داده شد.
۳-۷-روش آزمایشگاهی شیمیایی و فیزیکی خاک:
۳-۷-۱– اندازه‌گیری PH خاک:
pH شاخص مهمی از مواد غذایی خاک بوده و باعث ایجاد اختلافات شدیدی در پوشش می‌شود (سباستیا[۱۷۲]، ۲۰۰۴). برای اندازه‌گیری PH دو روش موجود است یکی مقایسه رنگ توسط برخی از معرف‌ها یا کاغذ تورنسل و دومی دستگاه PH متر است. که در این تحقیق اندازه‌گیری با استفاده از دستگاه PH متر و با کارگیری مخلوط ۱:۵ و آب مقطر استفاده شد. برای اینکار حدود ۱۰ گرم از نمونه خاک را در بشر ۱۰۰ سی سی ریخته و ۲۵ سی سی آب به آن اضافه کرده و به مدت ۳۰ دقیقه آن را کنار گذاشته و در این مدت محلول را چندین بار به هم زده و در نهایت با دستگاه PH متر، PH محلول قرائت گردید.
۳-۷-۲-اندازه‌گیری هدایت الکتریکیEC خاک[۱۷۳]:
شوری یکی از عوامل محدود کنند رشد گیاهان است. شوری خاک با اثرات منفی که روی پتانسیل اسمزی و عدم تعادل عناصر غذایی وارد می‌آورد، اثر بازدارندگی روی رشد گیاهان دارد (بورگر[۱۷۴] و همکاران، ۱۹۹۴). پوشش گیاهی نقش عمده‌ای در تغییر میزان املاح خاک و در نتیجه شور شدن خاک ایفا می‌کند (کوودا[۱۷۵]، ۱۹۷۳). شوری از طریق دستگاهی بنام هدایت الکتریکی (EC سنج) بر اساس واحد میلی‌موس بر سانتیمتر اندازه‌گیری شد، بدین ترتیب حدود ۴۰ گرم از نمونه خاکی را در ارلن ۲۵۰ سی سی ریخته سپس ۱۰۰ سی سی آب مقطر به آن اضافه شد و به مدت ۲ ساعت کنار گذاشته شد و در این مدت چندین مرتبه محلول باید به هم زده شد و بعد از این مدت، محلول را با کاغذ صافی واتمن شماره یک صاف گردید و در نهایت EC محلول با دستگاه EC سنج خوانده شد.
۳-۷-۳-اندازه‌گیری نیتروژن کل خاک:
برای اندازه‌گیری نیتروژن کل خاک، ابتدا باید فرم‌های مختلف نیتروژن را در خاک به فرم آمونیوم تبدیل نمود و سپس مقدار یون آمونیوم را مورد اندازه‌گیری قرار داد. برای این کار از روش هضم استفاده شد. ابتدا یک گرم از نمونه‌ها را در لوله‌های هضم ریخته شد و سپس ۵/۳ سی سی اسید سولفوریک، ۳ سی سی آب مقطر و ا/۰ گرم پودر سلنیم به نمونه‌ها اضافه گردید و سپس با دادن حرارت با استفاده از دستگاه هضم که ابتدا نمونه‌ها به مدت یک ساعت و نیم در دمای ۲۸۰ درجه و سپس نیم ساعت در دمای ۷۰ درجه برای اکسیداسیون مواد آلی قرار داده شد. بعد از این مدت نمونه‌ها به رنگ روشن در آمدند. در مرحله‌ی بعد مقدار یون آمونیوم در عصاره‌های بدست آمده اندازه‌گیری شد. برای این کار از دستگاه کلدال استفاده شد که یون آمونیوم را تقطیر کرده و در محلول اسید بوریک ۵/۰ نرمال به میزان ۲۰ سی سی با حضور معرف بروموکروزل و متیل‌رد به مدت ۱۰ ثانیه و همچنین آب مقطر به میزان ۳۰ سی سی در مدت زمان ۱۵ ثانیه و ۲۰ سی سی سود ۵/۰ نرمال در مدت زمان ۱۰ ثانیه مخلوط گشته (مدت زمان کل تقطیر ۷ دقیقه)، سپس این محلول با اسید کلریدریک ۵/۰ نرمال تیتر شد و مقدار اسید مصرفی در فرمول مربوطه گذاشته شد و مقدار نیتروژن کل بدست آمد.
(رابطه ۳-۱):
V1= حجم اسیدکلریدریک ۵/۰ نرمال مصرف شده برای نمونه خاک
V2= حجم اسیدکلریدریک ۵/۰ نرمال مصرف شده برای شاهد
W= وزن نمونه خاک
۳-۷-۴– اندازه‌گیری فسفر قابل جذب خاک:
با توجه به اینکه خاکها از لحاظ مواد شیمیایی متفاوت هستند، روش‌های مختلفی جهت عصاره‌گیری و اندازه‌گیری فسفر قابل جذب، ارائه شده است. بهترین روشی که تاکنون برای این خاکها ارائه شده است، روش اولسن[۱۷۶] می‌باشد. در این روش از بی‌کربنات سدیم ۵/۰ نرمال جهت عصاره‌گیری استفاده می‌شود، که با رسوب دادن کلسیم به صورت کربنات کلسیم، غلظت کلسیم را در محلول پایین آورده و در نتیجه غلظت فسفر در محلول مشخص می‌گردد. بعد از عصاره‌گیری غلظت فسفر در محلول بدست آمده با تشکیل کمپلکس فسفر مولیبدات، محلول به دست آمده به رنگ آبی درآمده و مقدار جذب نور با دستگاه اسپکتوفتومتر اندازه‌گیری می‌شود.
روش کار: ۱- عصاره‌گیری
حدود ۲ گرم خاک را در فالکون ۲۰ سی سی ریخته و ۲/۰ گرم زغال فعال به آن اضافه شد و بعد از آن ۴۰ سی سی بی‌کربنات سدیم ۵/۰ نرمال با ۵/۸ pH=اضافه گردید و به مدت ۳۰ دقیقه بر روی دستگاه شیکر، تکان داده شد و در نهایت محلول با کاغذ صافی واتمن شماره یک صاف گردید.
۲- تهیه معرف A:
حدود ۲۹۰۸/۰ گرم آنتیموانی تارتارات پتاسیم را وزن کرده و در ۲۰۰ سی سی آب مقطر حل شد و حدود ۱۲ گرم آمونیوم مولیبدات در ۲۰۰ سی سی آب مقطر حل شد، در ادامه کار در یک والیومتریک ۲ لیتری ۸۰۰ سی سی آب مقطر ریخته شد و حدود ۱۳۸ سی سی اسید سولفوریک غلیظ به آن اضافه شد، کمی بعد از خنک شدن محلول، محلول‌های حاوی آنتیموانی و آمونیوم مولیبدات به آن اضافه گشته و در نهایت با آب مقطر به حجم رسانده شد.
۳- تهیه معرف B
حدود ۰۵۶/۱ گرم اسید اسکوربیک را وزن کرده و در ۲۰۰ سی سی معرف Aحل گردید.
طریقه اندازه‌گیری: ۱۰ سی سی از عصاره بدست آمده را در والیومتریک ۵۰ سی سی ریخته و بعد از این کار ۳ قطره معرف پی نیتروفنیل به عصاره‌ها اضافه گردید، کمی محلول را به هم زده شد و سپس با اضافه کردن چند قطره اسید سولفوریک ۴ نرمال محلولها به رنگ سفید در آمد، در ادامه کار ۸ سی سی معرف B اضافه شد، بعد از این کار محلولها با آب مقطر به حجم رسانده شد و بعد از نیم ساعت محلولها به رنگ آبی در آمد و در آخر بعد از دیدن رنگ آبی کامل، اول استانداردهای ۱,۲,۳,۴ ppm (یک قسمت در میلیون) را با دستگاه اسپکتروفتومتر با طول موج ۸۸۲ (نانو‌متر) در حالت انتقال (Trans) قرائت شد که با داشتن اعداد بدست آمده یک منحنی استاندارد (مرجع) رسم شد و بعد عدد عصاره‌های نمونه‌ها و بلانک قرائت شد و با تطبیق دادن با منحنی استاندارد غلظت فسفر بر اساس ppm هر نمونه را مشخص گردید.
۳-۷-۵– اندازه‌گیری پتاسیم قابل جذب:
۴ گرم از خاک را با ترازوی دیجیتالی با دقت ۰۰۱/۰ وزن کرده و در ارلن ۲۵۰ سی سی ریخته و مقدار ۱۰۰ سی سی استات آمونیوم ۵/۰ نرمال با ۶ PH= به نمونه اضافه گردید و سپس کمی به هم زده شد و به مدت ۲۴ ساعت به همان حالت قرار داده شد، بعد از این مدت محلول را با کاغذ صافی واتمن شماره یک صاف گردید و در نهایت عصاره و استانداردها (۵، ۱۰، ۵/۱۲، ۲۵، ۵۰، ۷۵، ۱۰۰ میلی گرم پتاسیم در میلی‌لیتر) با دستگاه فلیم فتومتر قرائت شد که با برانگیخته شدن یون پتاسیم در شعله و ایجاد رنگ مخصوص و اندازه‌گیری شدت رنگ حاصله، غلظت پتاسیم بدست آمد.
۳-۷-۶-اندازه‌گیری کربن آلی (مواد آلی خاک):
ماده آلی از طریق نفوذ و تأثیر روی خلل و فرج خاک، تبادلات گازی و رطوبت، نقش مهمی در پایداری خاک بازی می‌کند. مهمترین نقش ماده آلی در چرخه کربن و حفظ و آزاد سازی عناصر غذایی است (جانسون و شیفلی[۱۷۷]، ۲۰۰۲). برای اندازه‌گیری ماده آلی، حدود یک گرم از نمونه خاک را در ارلن مایر ۲۵۰ سی سی ریخته و به آرامی ۱۵ سی سی دی کرومات پتاسیم به آن اضافه شد. سپس ۲۰ سی سی اسید سولفوریک غلیظ به آن اضافه شد و این مرحله بایستی زیر هود انجام شود (بخاطر وجود بخارات اسید و CO2) پس از خنک شدن حدود ۱۰۰ سی سی آب مقطر و ۱۰ سی سی اسید فسفریک به آن اضافه گردید در ادامه ۲/۰ گرم فلورید سدیم و حدود ۳۰ قطره دی فنیل آمین اضافه شد و در نهایت نمونه‌ها با فرو آمونیوم سولفات تیتر شدند، به محض اینکه نمونه‌ها به رنگ سبز لجنی شد تیتر قطع گردید و حجم مصرفی فرو آمونیوم سولفات یاداشت گردید. سپس درصد کربن آلی با استفاده از رابطه (۳-۲) محاسبه شد. در نهایت درصد ماده آلی از کربن آلی با استفاده از رابطه (۳-۳) بدست آمد.
(رابطه ۳-۲):
| برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت ۴۰y.ir مراجعه نمایید. |