3- SHD خودياري در لباس پوشيدن (لباس پوشيدن بدون نياز ديگران)[253]
4- SD خودفرماني (خود رهبري)[254]
5- O اشتغال (مسائل شغلي و مشغوليات و سرگرمیها)[255]
6- C ارتباط با ديگران[256]
7- L تحرك بدني (جابجايي)[257]
8- S اجتماعي شدن[258]
با توجه به نمرههای شخص روي اين مقياس میتوان سن اجتماعي[259]و بهره اجتماعي[260] را حساب كرد. سؤالات مقياس طوري ترتيب یافتهاند كه به تدريج مشكل میشوند و رشد تصاعدي را مورد خودياري، خود رهبري، حركت، اشتغال ارتباط و اجتماعي شدن نشان میدهند (به كيش، 1369).
نمرهگذاری مقياس
اجراي اين آزمون در حدود 20 الي 30 دقيقه طول میکشد پس از اينكه سؤالات از آزمودني يا اطرافيان پرسش شد موارد امتياز داده میشود سپس امتيازات محاسبه میشود و نمره خام به دست میآید با مراجعه به جدول نمره مقياس رشد اجتماعي به معادل سن اجتماعي (SA) تبديل و با قرار دادن آن در فرمول بهره اجتماعي (SQ) محاسبه میشود.
ملاکهای امتيازدهي:
«+» A: اين نمره موقعي داده میشود كه معلوم گردد مطلب به صورت عادت انجام میگیرد. جوابهای كاملاً موفق آزمودني در انجام آن فعاليت.
«F+» A: اين نمره موقعي داده میشود كه شخص مورد آزمايش نمیتواند عملي را به هنگام آزمايش و به علت ناراحتیها و فشار روحي انجام دهد اما در شرايطي كه اين فشار وجود نداشت با موفقيت انجام مي داده است.
«NO+» A اين نمره زماني داده میشود كه شخص مورد آزمايش مطلبي را در موقع آزمايش به علت ناراحتیهاي به خصوص نمیتواند ياد بگيرد اما چنان كه اين فشار و ناراحتیها برطرف شوند میتواند.
«F» نمره نمیگیرد به دليل معلوليت غير برگشت
«+» فرد گاهي كار را انجام میدهد و گاهي انجام نمیدهد كه ممكن است به مرحله رشد نرسيده و يا آن را به خوبي نياموخته است.
«-» فرد اصلاً در كار موفق نبوده است و معمولاً كار را به درستي و كامل انجام نمیدهد.
«NO» فرد موضوع مورد سؤال را انجام نمیدهد در گذشته نيز انجام نداده است و اگر فرصت به او داده شود قادر به انجام آن نخواهد بود.
بر اساس موارد فوق آزمودني میتواند امتياز (1)، (5/0) يا (0) دريافت كند (به كيش، 1369). در زمينه پايايي و روايي مقياس اجتماعي وانيلند با توجه به تحقيقات انجام شده و براي متخصصان باليني وسيله مفيدي در زمينه تشخيص عقبماندگیهای ذهني و اخذ تصميم در خصوص سپردن افراد به مؤسسات ويژه بوده است و از پيش بين بالايي برخوردار است. مثلاً فردي كه مطابق نتايج آزمون استنفورد- بينه عقبمانده ذهني محسوب میشود هرگاه طبق مقياس وانيلند از سن اجتماعي كافي برخوردار باشد میتواند در خارج از مؤسسات سازگاري رضایتبخش از خود نشان دهد. پايايي آزمون 86/0 میباشد و ميزان پايايي در حوزههای آن داراي دامنهای بين 40/0 تا 84/0 و ميانگين 67/0 میباشد. نتايج حاصل از تحليل عامل نشان میدهد كه آزمون در يك عامل كلي بار دارد و رشد اجتماعي را اندازهگیری میکند كه براساس روايي دروني آزمون ضريب همبستگي هر سؤال با كل سؤالات آزمون بررسي شد كه بين 30/0 تا 70/0 برآورد را نشان میدهد كه نتايج خرده آزمون به شرح جدول زير میباشد:
خرده آزمون | C | L | SHD | O | SD | S | N |
روايي | 47/0 | 77/0 | 50/0 | 42/0 |